Sắt cho bà bầu là một trong những vi chất quan trọng, cần thiết trong suốt quá trình mang thai. Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào cho đúng cách cũng trở nên rất quan trọng. Bởi việc bổ sung sắt không đúng cách vừa tốn kém, vừa gây tác dụng phụ không tốt cho mẹ và bé. Trong bài viết này, hãy cùng Happy Mommy tìm hiểu vai trò của sắt đối với mẹ bầu, những biểu hiện của mẹ bầu khi thiếu sắt và những cách bổ sung sắt cho bà bầu an toàn, hiệu quả.
Sắt cho bà bầu có tác dụng gì?
Sắt là nguyên tố thiết yếu tham gia vào quá trình tạo máu và enzym của cơ thể. Khi mang thai, nhu cầu tạo máu và hệ miễn dịch của cơ thể tăng nên nhu cầu bổ sung sắt cũng vì thế mà tăng theo. Với một lượng sắt đầy đủ cho cơ thể, máu có thể mang đủ oxy để nuôi dưỡng thai nhi.
Nếu bà bầu bị thiếu sắt, quá trình vận chuyển oxy đến cơ thể mẹ và thai nhi sẽ bị suy giảm nghiêm trọng. Điều này ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến em bé vì khi chào đời. Em bé sẽ có nguy cơ cao bị thiếu máu dẫn đến sức khỏe không được tốt. Ngoài ra, sắt cho bà bầu còn có tác dụng tăng cảm giác thèm ăn. Bà bầu bị thiếu máu thiếu sắt sẽ khó ngủ, chán ăn, mệt mỏi do lượng oxy lên não cũng như các tế bào trong cơ thể rất ít.
Bà bầu thiếu sắt còn làm tăng nguy cơ sinh non, băng huyết sau sinh, nhiễm trùng hậu sản, suy nhược cơ thể,…Đây cũng là một trong những yếu tố dẫn đến những biến chứng thai kỳ như suy dinh dưỡng bào thai, sinh non, nhẹ cân,…ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí não của trẻ trong tương lai.
Những biểu hiện khi bà bầu bị thiếu sắt
Sắt là chất cần thiết tạo máu nuôi dưỡng thai nhi. Khi mang thai, lượng sắt trong cơ thể mẹ bầu cần cao hơn bình thường nên nếu không được cung cấp đủ sắt, bà bầu sẽ rơi vào tình trạng thiếu máu với các biểu hiện như sau:
- Cơ thể mệt mỏi bất thường, mất sức, uể oải
- Da xanh xao, yếu ớt
- Tâm trạng thay đổi, cọc cằn, dễ bực tức
- Thỉnh thoảng bị khó thở, buồn nôn, chóng mặt khi vận động nhiều, nhanh
- Hay đau đầu, ngất xỉu, thở gấp
- Chân tay lạnh, rụng tóc, nhạy cảm với lạnh.
- Không có cảm giác thèm ăn, không cảm giác được mùi vị là những dấu hiệu cần bổ sung sắt cho bà bầu.
- Niêm mạc ở mí mắt dưới sẽ có màu hồng nếu số lượng hồng cầu bình thường và sẽ nhợt nhạt nếu thiếu máu.
Để đánh giá tình trạng thiếu máu, thiếu sắt, thông thường bác sĩ sẽ dựa vào kết quả xét nghiệm Hb và ferritin huyết thanh. Thiếu máu thiếu sắt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản thường được chẩn đoán khi nồng độ huyết sắc tố trong máu dưới 12 g/dL và ngưỡng ferritin huyết thanh dưới 12 µg/L.
Tác hại khi bà bầu bị thiếu sắt
Hầu hết phụ nữ khi mang thai đều gặp phải tình trạng thiếu máu cần được bổ sung sắt cho bà bầu hợp lý. Phụ nữ có tiền sử nhẹ cân hoặc ốm nghén nặng sẽ có nguy cơ thiếu máu cao hơn những phụ nữ mang thai khác. Mẹ mang đa thai hoặc sinh con gần nhau hoặc mắc các bệnh mãn tính về máu cũng có nguy cơ cao bị thiếu máu. Mẹ bầu bị thiếu sắt sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề nguy hiểm như
- Thiếu máu do thiếu sắt khi mang thai khiến bà bầu có biểu hiện xanh xao, mệt mỏi, chậm tăng cân. Điều này dẫn đến tình trạng dinh dưỡng từ mẹ sang thai nhi bị kém, bé chậm lớn, cơ thể mẹ không đủ dinh dưỡng.
- Sắt cho bà bầu trong cơ thể không đủ có thể dẫn đến những nguy hiểm như sinh non, suy dinh dưỡng bào thai, trẻ nhẹ cân. Nguy hiểm nhất là sảy thai, mẹ có thể tử vong do băng huyết.
- Đối với cơ thể mẹ bầu bị thiếu sắt, ngay sau khi sinh, mẹ thường dễ gặp phải các bệnh nhiễm trùng, không đủ sữa cho con bú.
- Hầu hết nhu cầu sắt của mẹ trong thai kỳ là để cung cấp cho thai nhi. Mẹ thiếu máu do thiếu sắt chứng tỏ nhu cầu của bé không được đảm bảo. Trẻ sinh ra từ người mẹ thiếu máu cũng dễ bị thiếu máu. Trẻ dễ nhẹ cân, sinh non, dễ mắc các bệnh sơ sinh hơn bình thường. Thiếu máu do thiếu sắt về lâu dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển trí não của bé.
- Sắt cần thiết cho quá trình trao đổi chất và chức năng thần kinh. Thiếu máu do thiếu sắt dẫn đến thay đổi chuyển hóa năng lượng ở não với các khiếm khuyết về chức năng dẫn truyền thần kinh và hình thành màng tủy. Do đó, trẻ sơ sinh bị thiếu máu do thiếu sắt có nguy cơ gặp khó khăn về phát triển các chức năng nhận thức.
- Nuôi con bằng sữa mẹ thường có tác dụng bảo vệ em bé, nhưng việc cho con bú sẽ không tốt khi người mẹ bị thiếu sắt. Do đó, cần phải theo dõi cẩn thận và bổ sung đầy đủ cho trẻ có nguy cơ mắc bệnh.
Các biện pháp giúp bổ sung sắt cho bà bầu hiệu quả
Bổ sung sắt cho bà bầu qua thực phẩm giàu sắt
Bổ sung sắt cho bà bầu từ những thực phẩm giàu sắt luôn là điều cần làm đầu tiên. Vì sắt từ thực phẩm là sắt hữu cơ dễ hấp thu, không gây tác dụng phụ. Hơn nữa, tăng cường chế độ ăn uống giàu chất sắt sẽ cung cấp nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu khác. Sắt có nguồn gốc từ động vật thường được hấp thu tốt hơn sắt có nguồn gốc thực vật. Do trong protein từ thịt động vật có một loại peptide đặc biệt giúp hấp thu sắt cao hơn.
Dưới đây là một số thực phẩm giàu sắt mà mẹ bầu có thể tham khảo:
- Thịt bò: Mỗi khẩu phần thịt bò chứa 2,5-3mg sắt. Phần nạc của thịt bò thường giàu chất sắt hơn phần có gân hoặc mỡ. Do đó, gân và mỡ bò cần được loại bỏ trước khi chế biến. Bà bầu nên bổ sung thịt bò vào chế độ ăn hàng ngày để ngăn ngừa tình trạng thiếu máu.
- Lòng đỏ trứng gà: Trứng gà chứa nhiều nguồn dinh dưỡng dồi dào như protein, canxi, phốt pho, sắt, khoáng chất, men, hormone và nhiều loại vitamin có lợi cho sự phát triển của thai nhi cũng như sức khỏe của bà bầu. Đặc biệt, hầu hết chất dinh dưỡng trong trứng gà đều tập trung ở lòng đỏ.
- Bí ngô: Trong bí ngô có nhiều protein, vitamin, axit amin, canxi, sắt,…Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy, chất kẽm trong bí đỏ ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng trưởng thành của hồng cầu. Sắt là nguyên tố vi lượng cơ bản tạo nên huyết sắc tố giúp bổ sung lượng máu cho cơ thể, giúp bà bầu tránh được tình trạng thiếu máu.
- Chuối: Chuối là nguồn thực phẩm giàu khoáng chất và sắt cho bà bầu. Ăn chuối vào bữa sáng là lựa chọn hoàn hảo để điều trị và phòng ngừa bệnh thiếu máu cho bà bầu. Ngoài ra, chuối còn mẹ bầu giảm triệu chứng táo bón hiệu quả.
- Các loại hạt: Các loại hạt sấy khô như hạt hạnh nhân, hạt hướng dương, hạt bí, hạt óc chó,…là nguồn cung cấp sắt cho bà bầu dồi dào ngăn ngừa bệnh thiếu máu. Me bầu có thể chọn hạt ăn ăn thay cho bữa ăn nhẹ hàng ngày.
- Súp lơ xanh: Súp lơ xanh là loại rau có lá màu xanh đậm được khuyên dùng bổ sung sắt cho bà bầu khi mang thai. Bông cải xanh có giá trị dinh dưỡng rất lớn, là nguồn cung cấp sắt, protein, canxi, crom, carbohydrate, vitamin A và vitamin C rất dồi dào.
- Ngoài ra còn có các thực phẩm giàu sắt cho bà bầu như: tiết lợn sống, gan lợn. gan gà. bầu dục lợn, bầu dục bò, tim lợn, lòng đỏ trứng vịt, thịt bồ câu, cua đồng, tôm khô, rau dền trắng, rau dền đỏ,…
>>>Xem ngay:
- [Lưu ngay] Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu theo từng tháng
- Cách bổ sung canxi cho bà bầu, an toàn trong suốt thai kỳ
- Những loại trái cây tốt cho bà bầu trong quá trình mang thai
Thay đổi thói quen ăn uống
Để bổ sung sắt cho bà bầu, cần thực hiện giảm các chất ức chế hấp thu sắt để sắt có thể được hấp thu tốt nhất vào cơ thể. Ngoài ra cần tăng cường bổ sung các chất giúp tăng hấp thụ sắt để sắt được hấp thu tối ưu. Những vi chất, thực phẩm là giảm hấp thu sắt mà mẹ bầu cần cân đối, bổ sung xen kẽ với sắt như thực phẩm chứa canxi, phytate có trong các sản phẩm ngũ cốc, polyphenols có trong các loại gia vị thảo dược và trà. Những vi chất, thực phẩm giúp tăng hấp thu sắt mà mẹ bầu nên tham khảo như thịt cá, hải sản, gia cầm, vitamin C,…
>>Mẹ bầu đừng bỏ lỡ:
- Có thai không nên ăn gì? X thực phẩm cần kiêng trong thai kỳ
- 10+ Thực phẩm gây sảy thai mà mẹ bầu nên tránh
Bổ sung các loại thuốc sắt cho bà bầu
Khi nhu cầu về sắt cho cơ thể tăng cao nhưng chế độ ăn uống hàng ngày không cung cấp đủ thì mẹ bầu cần bổ sung sắt từ thuốc. Thuốc bổ sung sắt cho bà bầu thường có 2 dạng là sắt vô cơ và sắt hữu cơ. Trong đó sắt hữu cơ dễ hấp thu và ít gây táo bón hơn sắt vô cơ. Trên thị trường hiện nay, thuốc sắt được bào chế dưới 2 dạng là sắt dạng nước và sắt dạng viên.
- Thuốc sắt cho bà bầu dạng nước có ưu điểm là dễ hấp thu, ít gây táo bón, ít nóng nhưng khó uống và dễ gây buồn nôn.
- Thuốc sắt cho bà bầu dạng viên có ưu điểm là dễ uống, không gây buồn nôn nhưng hấp thu kém hơn sắt dạng nước và gây nóng hơn.
Khi bổ sung sắt, bà bầu cần lưu ý những điều sau:
- Nên uống viên sắt khi bụng đói và uống với các loại nước giàu vitamin C như nước cam, chanh,…Uống sắt sau khi ăn 1-2 tiếng để cơ thể hấp thu sắt tốt nhất.
- Không uống thuốc sắt cho bà bầu cùng lúc với sữa, thực phẩm chức năng bổ sung canxi hay thực phẩm giàu canxi vì canxi cản trở quá trình hấp thu sắt.
- Khi bổ sung sắt nên uống nhiều nước và ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ để chống táo bón. Đặc biệt chỉ uống thuốc với nước đun sôi để nguội, tránh dùng nước chè, cà phê vì sẽ làm giảm hấp thu sắt.
Ngoài những ưu điểm thì thuốc sắt cho bà bầu còn tồn đọng những tác dụng phụ như: táo bón, đau bụng, co thắt vùng bụng, buồn nôn, phân và nước tiểu sẫm màu,….Tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu hầu như không ảnh hưởng đến mẹ bầu và thai nhi. Tuy nhiên, để hạn chế những tác dụng phụ trên, bà bầu nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, có lối sống điều độ cũng như tránh căng thẳng.
Đặc biệt lưu ý: Trước khi sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung sắt, mẹ bầu cần hỏi ý kiến bác sĩ. Khi sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ, tránh bổ sung quá nhiều sắt dễ gây nguy cơ xơ gan, bệnh cơ tim, đái tháo đường.
Hướng dẫn bổ sung sắt cho bà bầu trong suốt thai kỳ
Nhu cầu sắt cho bà bầu ở mỗi giai đoạn là khác nhau. Thông thường 3 tháng đầu là thời điểm thai nhi bắt đầu hình thành, nhu cầu về sắt không cao, thậm chí thấp hơn bình thường do mẹ không bị mất máu do hành kinh. Sau đó, nhu cầu về sắt bắt đầu tăng trong tam cá nguyệt thứ hai và đạt đỉnh trong tam cá nguyệt thứ ba. Cụ thể như sau:
- Bổ sung sắt cho bà bầu 3 tháng đầu: Khi mới có thai, nhu cầu sắt chỉ tương đương với lúc chưa có thai. Thậm chí có thể ít hơn do chưa bị mất máu do hành kinh. Lượng sắt thực tế bà bầu cần trong giai đoạn này là khoảng 30mg/ngày.
- Bổ sung sắt cho bà bầu 3 tháng giữa: Nhu cầu sắt tăng cao để đáp ứng sự phát triển của thai nhi. Lượng sắt thực tế bà bầu cần trong giai đoạn này là khoảng 30-60mg/ngày.
- Bổ sung sắt cho bà bầu 3 tháng cuối: Tam cá nguyệt thứ 3 là thời điểm mẹ cần bổ sung sắt nhiều nhất để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Bà bầu nên tích cực bổ sung lượng sắt cần thiết ngay từ những ngày đầu tiên của thai kỳ để tăng cường dự trữ sắt, đảm bảo cơ thể luôn đủ sắt trong những tháng cuối thai kỳ. Lượng sắt thực tế bà bầu cần trong giai đoạn này là hơn 60 mg/ngày.
Giải đáp những câu hỏi thường gặp khi bổ sung sắt cho bà bầu
Bổ sung sắt cho bà bầu như thế nào cho đúng?
Phụ nữ mang thai sẽ cần lượng sắt nhiều hơn bình thường để tạo máu nuôi thai nhi. Để đáp ứng nhu cầu sinh lý của cơ thể và hạn chế tối đa các tác dụng không mong muốn, chỉ cần bổ sung sắt cho bà bầu một lượng vừa đủ, càng thấp càng tốt.
Trong trường hợp thiếu sắt bệnh lý, tức là kết quả xét nghiệm cho thấy 2 chỉ số Hb < 11g/l và Hematocrid < 30ng/dl, mẹ bầu cần bổ sung sắt liều cao để không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh lý mà còn bù cho phần máu còn thiếu. Lúc này để tính liều lượng và thời điểm uống thuốc sắt cho bà bầu cần dựa vào tình trạng sức khoẻ thông qua các chỉ số xét nghiệm và thực đơn dinh dưỡng hàng ngày. Bác sĩ sẽ dựa vào những thông số này để kê đơn thuốc phù hợp, mẹ bầu cần tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Bổ sung sắt cho bà bầu bao nhiêu là đủ?
Nhu cầu sắt ở mỗi giai đoạn là khác nhau. Tam cá nguyệt thứ nhất là thời điểm thai nhi bắt đầu hình thành, nhu cầu về sắt không cao, thậm chí thấp hơn bình thường do mẹ không bị mất máu do hành kinh. Sau đó, nhu cầu về sắt bắt đầu tăng trong tam cá nguyệt thứ hai và đạt đỉnh trong tam cá nguyệt thứ ba.
Một chế độ dinh dưỡng khoa học dành cho phụ nữ mang thai với tỷ lệ hấp thu tốt sẽ cung cấp khoảng 600mg sắt trong thai kỳ. Khi đó, lượng sắt cho bà bầu được bổ sung từ thuốc thì chỉ cần khoảng 200-400mg sắt mà thôi.
Lời kết
Thiếu sắt cho bà bầu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi nên bà bầu cần bổ sung đầy đủ dưỡng chất này ngay từ những ngày đầu phát hiện có thai. Ngoài ra, bổ sung sắt đúng cách và đúng chế độ dinh dưỡng, tránh dư thừa là việc vô cùng quan trọng để tránh gây biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, thai phụ cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ sản phụ khoa.
Khám thai, siêu âm thai định kỳ là việc làm cần thiết và quan trọng để theo dõi sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Khi đi khám thai, bên cạnh việc thực hiện các xét nghiệm, siêu âm, tư vấn chế độ dinh dưỡng, bác sĩ sẽ tư vấn cho mẹ bầu các thói quen sinh hoạt, tư thế ngủ, bài tập thể dục tốt cho mẹ và bé.
Đừng quên thường xuyên theo dõi Happy Mommy để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về kiến thức phụ khoa, kiến thức thai kỳ, chăm sóc mẹ mang thai và hiếm muộn nhé!
PHÒNG KHÁM SẢN PHỤ KHOA HAPPY MOMMY
- Phòng khám thai Quận 1:
- Địa chỉ: Số 345/5A Trần Hưng Đạo, Phường Cầu Kho, Quận 1, Tp Hồ Chí Minh, Việt Nam
- Hotline: 0937873699
- Phòng khám và quản lý thai kỳ Quận 7:
- Địa chỉ: Số 2 Đường số 5, Khu dân cư Nam Long Trần Trọng Cung, Phường Tân Thuận Đông, Quận 7, Tp Hồ Chí Minh, Việt Nam
- Hotline: 0706514468
- Website: https://happymommyclinic.com/
- Fanpage: https://www.facebook.com/happymommyclinic
Đặt lịch hẹn khám: tại đây
